De oorsprong van de tijdreeksanalyse komt uit de statistiek. Het is gebaseerd op grondwaterstanden uit het verleden en de huidige meting (‘autoregressive’, AR), die worden gecombineerd met het voortschrijdend gemiddelde van de grondwaterstand (‘Moving Average’, MA). Samen vormt dit een ARMA (‘Autoregressive-Moving Average’), ofwel transfermodel. Het verschil tussen dit transfermodel en de grondwatermetingen vormt de ruis. Deze ruis wordt gebruikt om gelijktijdig met het schatten van het transfermodel een ruismodel te schatten. Deze transferruis-model zijn in 1970 door de heren Box en Jenkins gepubliceerd. Het verdiepen in deze Box Jenkins methode (BJ) zorgt voor een beter begrip van alle typen tijdreeksmodellen en het beoordelen van de modeluitkomsten. Daarom wordt op donderdagochtend 18 april een workshop Box Jenkins gegeven, waarbij de invloed op de grondwaterwinning Nij Beets wordt gemodelleerd. Deze workshop staat los van het middagprogramma.
Op donderdagmiddag 18 april geven Martin Knotters en Jos von Asmuth beiden een presentatie. Het is bijna veertig jaar geleden dat de eerste publicaties over tijdreeksmodellering van grondwaterstanden in Nederland verschenen. Sindsdien worden tijdreeksmodellen toegepast voor uiteenlopende doeleinden en op tijdreeksen met verschillende kenmerken. Zoals een tijdreeksmodel de ontwikkelingen samenvat die zijn vastgelegd in een tijdreeks, vat deze presentatie de ontwikkeling samen van de tijdreeksmodellering van grondwaterstanden in Nederland zoals vastgelegd in een reeks van artikelen, rapporten en proefschriften. Is deze ontwikkeling stationair en lineair? Zijn er trends? Hoe zit het met het geheugen en de impuls-respons van tijdreeksmodelleurs? En zijn de afwijkingen onafhankelijk?
Circa 20 jaar geleden is de PIRFICT-benadering geïntroduceerd in het promotieonderzoek van Jos von Asmuth. Tegenwoordig zijn de verschillen tussen PIRFICT en Box-Jenkins vaak onbewuste keuzes die de gebruiker maakt. Om een bewuste keuzes te maken, is kennis van de theorie en methodiek van tijdreekanalyse van grondwaterstanden noodzakelijk. Op basis van een praktijkvoorbeeld worden een Box Jenkins en PIRFICT-model voor een grondwatersystemen getoond.
OPTIONEEL: workshop in de ochtend, aanmelding voor deze optionele sessie kan via: stefanie.bus@tno.nl
10.00 -12.30 uur workshop 50 jaar Box Jenkins: invloed grondwaterwinning Nij Beets door Eit van der Meulen
Programma middag:
14.00 uur – welkom en tijdreeksanalyse voor dummies door Stefanie Bus
14.15 uur – presentatie: Fraeye historie ende al waer, mach ic v tellen hoort naer: de geschiedenis van tijdreeksmodellering van grondwaterstanden in Nederland, door Martin Knotters;
15.00 uur – pauze
15.15 uur – presentatie: De Box-Jenkins- en/of de PIRFICT-benadering op basis van een praktijkvoorbeeld, door Jos von Asmuth
16.15 uur – borrel
17.00 uur – einde
